Η εκπροσώπηση των νέων και η μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή της νεολαίας στα κέντρα λήψης των αποφάσεων αποτέλεσε επί σειρά ετών πάγιο αίτημα το οποίο διατυπωνόταν από πολλούς διαφορετικούς φορείς όπως σύλλογοι νέων, σύλλογοι φοιτητών και πολιτικές νεολαίες. Η εκπροσώπηση αυτή έχει περάσει από διάφορα στάδια με τη δημιουργία θεσμών όπως το Εθνικό Συμβούλιο Νεολαίας (Ε.ΣΥ.Ν.), τα Δημοτικά Συμβούλια Νέων (ΔΗ.ΣΥ.Ν.) και τα Νομαρχιακά συμβούλια Νέων (ΝΟ.ΣΥ.Ν.). Το Ε.ΣΥ.Ν. συνεχίζει να υφίσταται μέχρι τις μέρες μας αν και είναι κοινή παραδοχή ότι δεν επιτελεί τον ρόλο του και κυρίως δεν αποτελεί όργανο, γνήσιας αντιπροσώπευσης της νεολαίας ολόκληρης της χώρας. Τα ΔΗ.ΣΥ.Ν. αντικαταστάθηκαν πριν από λίγα χρόνια από τα Τοπικά Συμβούλια Νέων (ΤΟ.ΣΥ.Ν.) ενώ τα ΝΟ.ΣΥ.Ν. καθώς και το τότε συντονιστικό όργανο τους η Κεντρική Ένωση Δημοτικών και Νομαρχιακών Συμβουλίου Νέων (ΚΕ.ΔΗ.ΝΟ.ΣΥ.ΝΕ.) καταργήθηκαν. Παρά το γεγονός ότι προβλεπόταν η εκ νέου λειτουργία τους, υπό άλλο νομικό πλαίσιο, αυτό δεν συνέβη ποτέ και ως θεσμοθετημένες δομές εκπροσώπησης της νεολαίας έμειναν, επί της ουσίας, μόνο τα ΤΟ.ΣΥ.Ν.
Τα Τοπικά Συμβούλια Νέων είναι για πολλούς νέους το μέσον μέσα από το οποίο, παρά τις τρομερές θεσμικές, οργανωτικές και λειτουργικές του αδυναμίες, εκφράζουν τις ανησυχίες τους, τους φόβους τους, τις προτάσεις τους, την ελπίδα τους και παράλληλα αυτή η έκφραση έχει θεσμικό χαρακτήρα. Ωστόσο αυτός ο θεσμός, με τον τρόπο που είναι αυτή τη στιγμή διαμορφωμένος, στην εξέλιξη του διατρέχει κίνδυνο συρρίκνωσης κοινωνικής και θεσμικής. Είναι αυτοδιοικητικός θεσμός ο οποίος με την παρούσα μορφή του δεν κοστίζει σχεδόν τίποτα επιπλέον στο ελληνικό δημόσιο, επαφίεται η δράση του και η ανάληψη πρωτοβουλιών στα εκλεγμένα μέλη του και που παρά ταύτα δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα ο τρόπος με τον οποίο θα εξακολουθήσει να υπάρχει.
Από την ανακοίνωση του προσχεδίου ακόμα του Καλλικράτη μέχρι και την κατάθεση του νομοσχεδίου με την τελική του μορφή στην ελληνική Βουλή, παρά το γεγονός ότι τα ΤΟ.ΣΥ.Ν. αποτελούν αυτοδιοικητική δομή, δεν υπάρχει σε αυτόν ούτε μία αναφορά. Η μη αναφορά τους στο κατεξοχήν αυτοδιοικητικό νομοσχέδιο σε συνδυασμό με την αδρανή στάση της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς (Γ.Γ.Ν.Γ.), σε ό,τι αφορά το συγκεκριμένο θέμα, συνηγορούν στο συμπέρασμα ότι ο θεσμός αυτός οδηγείται προοδευτικά προς την πλήρη απαξίωση. Δεν πρέπει φυσικά να παραγνωρίσουμε το γεγονός ότι στο νομοσχέδιο Καλλικράτης δίνει το δικαίωμα του εκλέγεσθαι, για πρώτη φορά στη χώρα μας, από την ηλικία των δεκαοκτώ ετών. Σε ό,τι αφορά τη Γ.Γ.Ν.Γ. οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι είχε πράξει μία προσπάθεια να συγκεντρώσει γνώμες και απόψεις, από κάθε ενδιαφερόμενο να καταθέσει τέτοια, με σκοπό την αναδιάρθρωση και τη βελτίωση του θεσμού. Πολλοί νέοι και νέες έσπευσαν τότε να καταγράψουν τις απόψεις τους, μεταξύ αυτών και οι υπογράφοντες του παρόντος κειμένου. Μετά τη συλλογή των ιδεών και των απόψεων όμως δεν υπήρξε τίποτε άλλο παρά εκκωφαντική σιωπή.
Όπως και άνωθεν αναφέρεται, υπήρχαν σοβαρές αδυναμίες στον παρόν τρόπο λειτουργίας του και θα ήταν σωστό να αναλυθούν μερικές από αυτές. Πρώτη και τρανταχτή αδυναμία ήταν και είναι ο τρόπος συμμετοχής των νέων που το επιθυμούν. Ο κάθε ενδιαφερόμενος και η κάθε ενδιαφερόμενη έπρεπε πρώτα να εγγραφούν αυτοβούλως στα μητρώα νέων του κάθε Δήμου και μετέπειτα να έχουν το δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεστε για το Τοπικό Συμβούλιο Νέων. Από μόνη της αυτή η διαδικασία παρεμποδίζει τη συμμετοχή αρκετών νέων που θα επιθυμούσαν να συμμετέχουν και επειδή η διαδικασία εγγραφής αποφασίζεται από την Δημοτική Αρχή κάποιος κατανοεί ότι εδώ τίθεται και ένα θέμα Δημοκρατικότητας της διαδικασίας η οποία Δημοκρατικότητα επαφίεται εξολοκλήρου στις διαθέσεις της Δημοτικής Αρχής. Θεωρούμε αδιανόητο να πρέπει οποιοσδήποτε ελεύθερος άνθρωπος, που ζει σε μία Δημοκρατική κοινωνία, να πρέπει να συμπληρώσει υπεύθυνη δήλωση για να ασκήσει το οποιοδήποτε θεσμοθετημένο δικαίωμά του. Σκεφτείτε να έπρεπε να κάνετε υπεύθυνη δήλωση για να μπορείτε να ψηφίσετε στις Δημοτικές, στις Νομαρχιακές ή και στις Βουλευτικές εκλογές. Στοιχεία που συνηγορούν επίσης στο να κατατείνει κάποιος στην άποψη ότι η διαδικασία αυτή υποβαθμίζει εν τη γενέσει του τον θεσμό, μπορεί κάποιος εύκολα να συλλέξει παρατηρώντας τους Δήμους που έχουν μεγάλα μητρώα νέων, άρα και ακολούθησαν μία ανοιχτή διαδικασία, στους οποίους τα ΤΟ.ΣΥ.Ν. λειτουργούν σε ικανοποιητικό βαθμό. Στην πλειοψηφία τους όμως οι Δήμοι ούτε θέλησαν να κάνουν γνωστό τότε εγχείρημα της Δημιουργίας Τοπικών Συμβουλίων Νέων, το κράτησαν σχεδόν κρυφό, έκαναν με επιλεκτικό τρόπο τις εγγραφές στα μητρώα νέων και εύκολα μπορεί να παρατηρήσει κάποιος ότι σε όλους αυτούς τους Δήμους τα ΤΟ.ΣΥ.Ν. στην καλύτερη περίπτωση υπολειτουργούν.
Μία δεύτερη αδυναμία τους και τελευταία αναφορά μας σε αυτές (προφανώς δεν είναι μόνον αυτές), είναι ο τρόπος αντιπροσώπευσης ο οποίος γίνεται με έναν μοναδικό, σαφή και πολύ περιορισμένο τρόπο. Αυτός είναι του δικαιώματος λόγου του Προέδρου του ΤΟ.ΣΥ.Ν. στο Δημοτικό Συμβούλιο. Αυτόματα γίνεται απολύτως κατανοητό ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων η φωνή της Νεολαίας και δεν ακούγεται γνήσια, κάτι που απορρέει και από την πρώτη αδυναμία του θεσμού που περιγράφεται σε αυτό το κείμενο, αλλά κυρίως είναι φωνή βοώντος εν τη ερήμο. Η ουσία όμως της ύπαρξης του θεσμού δεν είναι απλά να λέει κάποιος μία γνώμη, που νομίζει ότι αντιπροσωπεύει την τοπική νεολαία αλλά η ουσιαστική συμμετοχή και η συνδιαμόρφωση των προτάσεων και των πολιτικών που εφαρμόζονται από τον Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης που υπάρχουν εκλεγμένα Συμβούλια Νέων. Υπάρχουν πολλές προτάσεις που έχουν ακουστεί για το πως θα μπορούσε να συμβεί αυτό. Το δικαίωμα ψήφου στο Δημοτικό Συμβούλιο είναι η πλέον διατυπωμένη και συζητημένη πρόταση και για την οποίο οι απόψεις, για πολλούς λόγους, διίστανται. Θα πρέπει να τονιστεί ότι το δικαίωμα ψήφου θα έδινε, στο όργανο εκπροσώπησης της τοπικής νεολαίας, το δικαίωμα της συναπόφαση. Ακόμα πιο ουσιαστικό στοιχείο το οποίο αυτή τη στιγμή εκλείπει είναι η δυνατότητα αναδιαμόρφωσης των πολιτικών, κυρίως αυτών που αφορούν τη νεολαία και όλων των ζητημάτων που την αφορούν και σε αυτή θα πρέπει να επικεντρωθούμε. Υπάρχουν και εδώ αρκετές προτάσεις που έχουν ακουστεί αλλά δεν είναι το θέμα του κειμένου η ανάλυσή τους.
Για να μπορούμε να μιλάμε όμως κάποια στιγμή για μία ολοκληρωμένη, σε θεσμικό επίπεδο, έκφραση της νέας γενιάς, θα πρέπει να εξαπλώσουμε αυτή, παραλληλίζοντάς τη και με τους υπόλοιπους αυτοδιοικητικούς οργανισμούς, πέραν των Δήμων, μέχρι και την αναδιάρθρωση του Εθνικού Συμβουλίου Νεολαίας. Σε ό,τι έχει σχέση με το Ε.ΣΥ.Ν., είναι κοινά παραδεκτό ότι όχι μόνο δεν εκπροσωπεί την ελληνική νέα γενιά με την υφιστάμενη μορφή του αλλά πρέπει να αλλάξει ολοκληρωτικά και το πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του και ο τρόπος άσκησής τους αλλά και να εκδημοκρατιστεί ο τρόπος εκλογής του.
Κλείνοντας, θέλουμε να δηλώσουμε την πεποίθηση μας ότι πρέπει να ανοίξουμε έναν οργανωμένο διάλογο, με σαφή προσανατολισμό και ρεαλιστική οπτική ώστε να εντοπιστούν ποια είναι τα στοιχεία τα οποία πρέπει να αλλάξουν και ποια πρέπει να είναι αυτά τα οποία πρέπει να προστεθούν, τόσο ειδικά όσο και γενικότερα, στη θεσμική εκπροσώπηση των νέων.
Παπαγόρας Αντώνιος,
Πρόεδρος Τοπικού Συμβουλίου Νέων Δήμου Αταλάντης
Σιώκας Αποστόλης,
Πρόεδρος Τοπικού Συμβουλίου Νέων Δήμου Μοσχάτου
