Η εφημερίδα Le Monde κάνει λόγο για «Τουρκική Ανοιξη» -το
αντίστοιχο της Αραβικής Ανοιξης- και παρομοιάζει την πλατεία Ταξίμ της
Κωνσταντινούπολης με την Πλατεία Ταχρίρ του Καίρου. Σε κάθε περίπτωση,
σημειώνει η έγκυρη γαλλική εφημερίδα οι διαδηλώσεις που ξεκίνησαν από
την περασμένη εβδομάδα στην κεντρική πλατεία της Κωνσταντινούπολης θα
αποτελέσουν μια αλλαγή πολιτικής σελίδας στην Τουρκία.
Αφορμή το χτίσιμο ενός τζαμιού στην πλατεία
Ξεκίνησε από μια χούφτα διαδηλωτές που ήθελαν να σώσουν ένα κομμάτι
δημόσιου κήπου και μεταμορφώθηκε σε μια τεράστια λαϊκή κινητοποίηση
εναντίον της πολιτικής του Πρωθυπουργού ενώ συνοδεύτηκε από υπερβολικά
βίαιη καταστολή των επεισοδίων από την αστυνομία.
Από την άκρα αριστερά ως την δεξιά της πολιτικής σκακιέρας το κίνημα
αποκρυσταλλώνει την αντίδραση εναντίον του πολιτικού που μονοπωλεί την
εξουσία εδώ και δέκα χρόνια. Οι λαϊκοί αντιδρούν στο γεγονός ότι η
θρησκεία εισέρχεται κάθε ημέρα και περισσότερο στο δημόσιο χώρο και ο
Ταγίπ Ερντογάν χρησιμοποιεί αυτό το στοιχείο για να παραμείνει στην
κυβέρνηση.
Με αυτό τον τρόπο σε λίγες ημέρες ο Πρωθυπουργός κατάφερε να περάσει
νόμο για την απαγόρευση του αλκοόλ. Ο Σεβάν Νισανιάν, ένας Αρμένιος
διανοούμενος στην Τουρκία καταδικάστηκε σε 15 μήνες φυλάκιση για
«βλασφημία» εναντίον του Μωάμεθ. Και ο δήμαρχος της Αγκυρας κάλεσε τους
πολίτες «να υιοθετήσουν μια συμπεριφορά αντίστοιχη με τις ηθικές αξίες».
Εξαρση της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας
Τα κόμματα της αριστεράς και της άκρας αριστεράς, οι φοιτητές καθώς
και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν ήδη καταδικάσει εδώ και μήνες
την καταστολή των διαδηλώσεων και τα κύματα συλλήψεων στο όνομα της
καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Οι Αλεβίτες Τούρκοι, μια φιλελεύθερη και
μειονοτική πτέρυγα του Ισλάμ καταγγέλλει επίσης εδώ και μήνες συλλήψεις
διακρίσεις εις βάρος τους από το κόμμα AKP του Ερντογάν που δεν
αναγνωρίζει τον θρησκευτικό πλουραλισμό.
Ολοι καταγγέλλουν με μια φωνή την αυταρχική παρέκλιση του Τούρκου
Πρωθυπουργού, το βίαιο ύφος του, τα μεγαλομανή σχέδιά του με τα οποία
μεταμορφώνει σταδιακά την Κωνσταντινούπολη και την διακυβέρνηση των
«κολλητών» που έχει εγκαταστήσει στην πόλη από τον καιρό που ήταν
δήμαρχος, πριν από 20 χρόνια.
Στηριγμένη στη διαδικασία εισδοχής της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση
και σε μια μεταρρυθμιστική δυναμική η εξουσία του Ταγίπ Ερντογάν
θεμελιώθηκε σταδιακά στην τουρκική κοινωνία. Ενισχύθηκε από δύο
σαρωτικές εκλογικές νίκες το 2007 και το 2011 με 47% και 50% αντίστοιχα.
Αυτοί οι εκλογικοί θρίαμβοι επέτρεψαν στον Ερντογάν να ξεφορτωθεί κάθε
πολιτικό αντίπαλο στο εσωτερικό της τουρκικής πολιτικής. Ο στρατός, η
γραφειοκρατία, η δικαιοσύνη και ο Τύπος που άλλοτε ήταν απένταντί του
έγιναν σταδιακά εργαλεία στην υπηρεσία του κόμματός του και στη δική του
προσωπικά.
Ο Ερντογάν με χαρακτηριστικά μονάρχη
Ετσι είδαμε τις τουρκικές τηλεοράσεις ενώ τα γεγονότα ξεσπούσαν στην
πλατεία Ταξίμ να δείχνουν τον Ερντογάν σε συνέδριο για την Παγκόσμια
Ημέρα κατά του καπνίσματος. Την ίδια ώρα οι δυνάμεις της αστυνομίας, οι
οποίες τριπλασιάστηκαν σε αριθμό από τότε που ο Ερτνογάν ανήλθε στην
εξουσία, έκαναν επίδειξη βίαιης καταστολής των διαδηλωτών χωρίς να
ληφθεί κανένα μέτρο.
Ο Ερτνογάν φιλοδοξεί να αναλάβει την προεδρία της Τουρκικής
Δημοκρατίας το 2014 αφού πρώτα άλλαξε το Σύνταγμα και έστρεψε τη χώρα
προς ένα προεδρικό καθεστώς. Αυτό είναι που φοβίζει την πλειοψηφία για
το μέλλον.
Το κίνημα της κατσαρόλας
Έναν πρωτότυπο και θορυβώδη τρόπο βρήκαν οι κάτοικοι της Άγκυρας για
να διαμαρτυρηθούν για την καταστολή των διαδηλώσεων από την αστυνομία.
Από τις 9 το βράδυ της Κυριακής, οπλισμένοι με κουζινικά, οργάνωσαν ένα
«κοντσέρτο για κατσαρόλες» σε πολλές συνοικίες, καταγγέλοντας με τον
τρόπο αυτό τη στάση της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ
Ερντογάν.
«Ήρθε η ώρα να στείλουμε τον Ερντογάν στο χρονοντούλαπο της
ιστορίας», φώναζε μια γυναίκα, συνοδευόμενη από τα δύο παιδιά της, στο
μπαλκόνι του διαμερίσματός της στο προάστιο Τσανκάγια.
Ταγίπ παραιτήσου, φωνάζουν στην Αγκυρα
Απαντώντας της με σφυρίγματα, οι γείτονες αναβόσβηναν τα φώτα των
σπιτιών τους σε ένδειξη διαμαρτυρίας και φώναζαν ρυθμικά «Ταγίπ,
παραιτήσου, δες πόσοι είμαστε».
Ένας νεαρός φοιτητής, υπό τα χειροκροτήματα των γονιών και των
γειτόνων του, κατέβηκε στο ισόγειο της πολυκατοικίας κρατώντας την
τουρκική σημαία. «Δεν γίνεται να είμαστε πια ειρηνικοί, θα μας ρίξει κι
εμάς χημικά η αστυνομία;», είπε ενώ ένας γείτονας, ο Χαμντί, εξηγούσε
ότι το θέμα δεν αφορά πλέον το πάρκο Γκεζί (το πάρκο της
Κωνσταντινούπολης απ' όπου ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις) αλλά «έχει γίνει
ένα κίνημα κατά της κυβέρνησης η οποία ανακατεύεται ολοένα και
περισσότερο στην ιδιωτική μας ζωή».
Στο πλευρό του, η γυναίκα του χτυπούσε με μανία μια κουτάλα πάνω σε μια κατσαρόλα.
«Το γεγονός ότι μια κυβέρνηση εξελέγη δημοκρατικά με ποσοστό 50% δεν
σημαίνει ότι έχει το δικαίωμα να κάνει ό,τι της αρέσει», σχολίασε ο
Χαμντί ο οποίος διαμαρτύρεται κυρίως για τον νόμο που περιορίζει την
πώληση και την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών.
Ερντογάν: Πίνουν οι αλκοολικοί
Σε συνέντευξη που παραχώρησε νωρίτερα στο ιδιωτικό τηλεοπτικό κανάλι
Show TV ο Ερντογάν είπε ότι η απαγόρευση γίνεται για λόγους δημόσιας
υγείας. «Αυτός που πίνει είναι αλκοολικός», είπε αρχικά, για να
διορθώσει αμέσως μετά: «Δεν εννοώ όλον τον κόσμο αλλά αυτούς που πίνουν
τακτικά».
Στους δρόμους της Άγκυρας κατέβηκαν διαδηλωτές κάθε ηλικίας. «Είμαι
63 ετών και το μόνο που θέλω είναι να υπάρξει ηρεμία σ' αυτήν την όμορφη
χώρα. Όμως όταν αισθάνεται κανείς ότι ο τρόπος ζωής του απειλείται, δεν
έχει άλλη επιλογή από το να διαδηλώσει, αυτό είναι όλο», εξήγησε ένας
63χρονος συνταξιούχος μηχανικός.
Το «κοντσέρο για κατσαρόλες» πάντως δεν ήταν αποκλειστικότητα της
Άγκυρας. Μόλις έπεσε η νύχτα, εκκωφαντικός θόρυβος από κουζινικά άρχισε
να ακούγεται και σε πολλές γειτονιές της Κωνσταντινούπολης.
Συγκρούσεις με την αστυνομία και δακρυγόνα
Η τουρκική αστυνομία χρησιμοποίησε δακρυγόνα και το βράδυ της
Κυριακής για να διαλύσει πολλές χιλιάδες διαδηλωτές που είχαν
συγκεντρωθεί έξω από το γραφείο του πρωθυπουργού της Τουρκίας Ρετζέπ
Ταγίπ Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη.
Όπως ανέφερε ένας φωτορεπόρτερ του Γαλλικού Πρακτορείου που ήταν στο
σημείο, σημειώθηκαν συγκρούσεις μεταξύ αστυνομικών και διαδηλωτών στην
περιοχή που απέχει αρκετά χιλιόμετρα από την πλατεία Ταξίμ. Βίαια
επεισόδια είχαν σημειωθεί στο ίδιο σημεία και κατά τη διάρκεια της
νύχτας, λίγες ώρες μετά την αποχώρηση της αστυνομίας από το Ταξίμ, οπου
παρέμεναν συγκεντρωμένοι χιλιάδες διαδηλωτές.
Εκτεταμένη χρήση χημικών προκειμένου να διαλύσει τους διαδηλωτές
έκανε η αστυνομία και στην Άγκυρα, καθώς συνεχίζονται και στην
πρωτεύουσα, για τρίτη ημέρα, οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις.
Οι αστυνομικοί επενέβησαν πολλές φορές στην κεντρική πλατεία Κιζιλάι
για να εμποδίσουν περίπου χίλιους διαδηλωτές να κατευθυνθούν προς το
κτίριο όπου στεγάζεται το γραφείο του πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ
Ερντογάν. Οι δυνάμεις ασφαλείας εκτόξευσαν δακρυγόνα στο πλήθος που είχε
συγκεντρωθεί στο χώρο.
«Η αστυνομία δεν σταματά να απωθεί τους διαδηλωτές που δεν απειλούσαν
κανέναν. Δυσκολευόμαστε να αναπνεύσουμε», είπε μια 27χρονη κοπέλα, η
Γκιεζντέ Εζντεμίρ. Σύμφωνα με τη διαδηλώτρια αυτήν, πολλοί άνθρωποι
έχουν τραυματιστεί.
Διαδηλώσεις συμπαράστασης στη Γερμανία
Χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν την Κυριακή σε πόλεις της Γερμανίας
διαμαρτυρόμενοι για τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση της Τουρκίας έχει
διαχειριστεί, μέχρι στιγμής, την καταστολή των διαδηλώσεων στην
Κωνσταντινούπολη και άλλες περιοχές της χώρας.
Στην Φρανκφούρτη περίπου 3.500 άτομα συγκεντρώθηκαν και διαδήλωσαν
ειρηνικά κατά της δράσης της τουρκικής αστυνομίας σε βάρος των πολιτών
που είχαν συγκεντρωθεί διαμαρτυρόμενοι για την ανέγερση, σε «πράσινη
περιοχή», ενός εμπορικού κέντρου και πολυκατοικιών.
Στο Βερολίνο τουλάχιστον 600 άτομα συγκεντρώθηκαν έξω από την
τουρκική πρεσβεία προκειμένου να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους προς τους
τούρκους διαδηλωτές.
Στην πόλη Έσσεν, μια συγκέντρωση αρκετών εκατοντάδων διαδηλωτών
οδήγησε σε συγκρούσεις, οι οποίες προκλήθηκαν από νεαρούς που κρατούσαν
στα χέρια τους πανό με τον ηγέτη του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν
(PKK), Αμπντουλάχ Οτσαλάν, Οι αρχές επενέβησαν με σπρέι πιπεριού και
ρόπαλα, ενώ οι διαδηλωτές απάντησαν με ρίψη γυάλινων μπουκαλιών κατά των
αστυνομικών.
Οι γερμανικές αρχές συνέλαβαν συνολικά 9 άτομα που αντιμετωπίζουν
κατηγορίες για διατάραξη της ειρήνης, αντίσταση κατά των αρχών και
πρόκληση σωματικής βλάβης, ανέφεραν αξιωματούχοι της αστυνομίας.
Καταδικάζει η Διεθνής Αμνηστία
Η καταστολή των διαδηλώσεων από την τουρκική αστυνομία, είναι πράξη
«πραγματικά επαίσχυντη», δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία. Σύμφωνα με αναφορές,
εξαιτίας των συγκρούσεων μεταξύ των διαδηλωτών και της αστυνομίας, δύο
άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και τουλάχιστον 1.000 τραυματίστηκαν. «Είναι
σαφές ότι η χρήση βίας από την αστυνομία οδηγείται όχι μόνο από την
ανάγκη για την αντιμετώπιση της βίας –που ελάχιστες αφορμές δόθηκαν από
την πλευρά των διαδηλωτών- αλλά και από την επιθυμία για αποθάρρυνση των
συγκεντρώσεων διαμαρτυρίας οποιουδήποτε είδους», δήλωσε ο ευρωπαίος
πρόεδρος της Διεθνούς Αμνηστίας.
Η ομάδα ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατηγόρησε την αστυνομία για
υπερβολική χρήση δακρυγόνων κατά των διαδηλωτών, ενώ επέρριψε ευθύνες
στις αρχές ότι τα άτομα που συνελήφθησαν κρατούνταν σε περιορισμό χωρίς
νερό ή φαγητό για τουλάχιστον 12 ώρες.
Η τουρκική αστυνομία συνέλαβε 939 άτομα σε περισσότερες από 48 πόλεις
της χώρας, δήλωσε το Σάββατο ο υπουργός Εσωτερικών, Μουαμέρ Γκιουλέρ.
Σε βίντεο που έχουν αναρτηθεί στο Διαδίκτυο, φαίνονται άοπλοι διαδηλωτές
να κακομεταχειρίζονται από τους αστυνομικούς και πολλοί από αυτούς να
φέρουν πληγές στο σώμα και το πρόσωπο. Ακτιβιστές ανέφεραν ότι η
αστυνομία έριχνε εσκεμμένα δακρυγόνα από κοντινή απόσταση στους
διαδηλωτές, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς να
τραυματιστούν.
Οι διαδηλώσεις κατά της κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ
Ερντογάν, ξεκίνησαν την Παρασκευή, όταν η καταστολή από την αστυνομία
μιας ειρηνικής διαδήλωσης που είχε οργανωθεί από οικολόγους ενάντια σε
ένα σχέδιο ανέγερσης κτιρίων σε «πράσινη» περιοχή της Κωνσταντινούπολης,
προκάλεσε κοινωνικές αντιδράσεις, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να
κλιμακωθούν οι συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας.
Οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της
Κυριακής σε αρκετές πόλεις της Τουρκίας, ακόμα και αφότου οι αρχές
αποχώρησαν από την πλατεία Ταξίμ στην Κωνσταντινούπολή. Χιλιάδες
διαδηλωτές συνέχισαν τις διαμαρτυρίες καλώντας την κυβέρνηση Ερντογάν να
παραιτηθεί. Οι αρχές χρησιμοποίησαν δακρυγόνα με σκοπό να διαλύσουν το
πλήθος, αλλά ορισμένοι από τους διαδηλωτές έβαλαν φωτιά σε περιπολικό
και προσπάθησαν να εισβάλουν σε ένα από τα γραφεία του Ερντογάν,
ανέφεραν τα τοπικά μέσα ενημέρωσης.
Ο Τούρκος πρωθυπουργός παραδέχτηκε το Σάββατο ότι ορισμένες από τις
τακτικές που χρησιμοποίησαν οι αρχές, όπως η χρήση σπρέι πιπεριού, ήταν
«λανθασμένες» αλλά προειδοποίησε τους διαδηλωτές ότι «εάν μαζευτούν
100.000 άτομα, εγώ θα φέρω 1 εκατομμύριο από το κόμμα μου». Ο ίδιος
απέρριψε τις κατηγορίες ότι τον διέπει ένα αυταρχικό στυλ. «Αν
χαρακτηρίζουν δικτάτορα έναν υπηρέτη του λαού, δεν έχω τίποτα άλλο να
πω».
Η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής
και ασφάλειας, Κάθριν Άστον, εξέφρασε τη λύπη της για τη «δυσανάλογη
χρήση βίας» από την αστυνομία και κάλεσε όλες τις πλευρές να επιδείξουν
αυτοσυγκράτηση. «Πρέπει να ανοίξει ο διάλογος ώστε να βρεθεί μια
ειρηνική λύση», είπε. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν
Σούλτς, χαρακτήρισε τη χρήση βίας από τους αστυνομικούς «εντελώς
ακατάλληλη».
